dr Adam Kubacz

Niemieckie organizacje nacjonalistyczne

 

Deutsches Flotteverein – Orts Miechowitz (oddział miejscowy Niemieckiego Związku Floty)- stowarzyszenie założone 1. 04.1906 roku, pierwszym przewodniczącym związku był dyrektor kopalni H. Kocks, drugim zaś naczelnik gminy Schneider. W 1907 roku liczyło ono 137 członków. Organizacja o charakterze propaństwowym, zainteresowania skupiały się wokół spraw marynistycznych. Celem nadrzędnym stowarzyszenia było propagowanie posiadania przez Niemcy dużej floty. Pierwszy wykład podczas spotkania założycielskiego, które odbyło się w miechowickiej restauracji Neumarka podniesiono kwestię „Dlaczego Niemcy muszą posiadać flotę wojenną i kolonie?“.

Königin-Luisen-Bund (Stowarzyszenie Królowej Luizy)- ugrupowanie skupiające głownie kobiety, o charakterze konserwatywnym.

Kriegsvereins Miechowitz (Stowarzyszenie Weteranów Wojennych w Miechowicach)-założono je w 1877 roku. Jedno z najbardziej aktywnych i najstarszych stowarzyszeń na terenie Miechowic. Założone 15 października 1877 roku. Związkowi patronował Hugo Tiele- Winkler. Organizacja ta została utworzona w ramach nacjonalistycznego ruchu „Germanii“. Ruch gloryfikujący państwo pruskie rozwijał się bardzo szybko od samego zjednoczenia Niemiec. Było organizacją skupiającą wielu członków. W 1890 roku, kiedy przewodniczącym związku był Carl Schippan z Rokitnicy. Związek ten  liczył 108 osób. Członkami byli niemal wszyscy nauczyciele, lekarz, zamożniejsi rzemieślnicy, właściciele restauracji i szynków, sztygarzy, przedstawiciele wolnych zawodów, dozorcy kopalniani oraz kilkudziesięciu górników. W 1898 roku na jego czele stał chemik Paniurski. 1903 roku opracowany i wydrukowany w Bytomiu statut (poprawiono go w 1908 roku).

Członkowie miechowickiego związku wyszli z inicjatywą wzniesienia pomnika upamiętniającego poległych podczas I wojny światowej. Członkowie związku swoją muzyką upiększali liczne uroczystości organizowane przez gminę. Członkowie związku weteranów hucznie  obchodził 50 i 60 lecie utworzenia. Miechowickie koło doczekało się opracowania poświęconego jego dziejom, autorstwa Hauckego (pełniącego funkcję sekretarza stowarzyszenia). Przez pewien czas w latach 20. przewodniczącym był dyrektor Thomas. W 1937 roku gratulacje z okazji 60. lecia związku przekazał Adolf Hitler. W 1930 roku powstała młodzieżówka powyższej organizacji. Było ono najstarszym tego związkiem weteranów na terenie powiatu bytomskiego, co podkreślała lokalna prasa: „Ostdeutsche Morgenpost“ i „Schlesische Volkstimme“ z 20. 10. 1937 roku. Na terenie Miechowic funkcjonowały też komórki organizacji związanych ze Stowarzyszeniem Weteranów: Związku Kyffhäuser i Obrony Krajowej.

Jungwehr- Compagnie- organizacja paramilitarna, która zrzeszała miechowicką młodzież

Oberschlesischen Ostpreussenhilfe Kriegshilfverein für Kreis Lyck, Miechowitz  (Górnośląska Pomoc dla Prus Wschodnich – Związek Pomocy Wojennej dla powiatu Ełk, oddział Miechowice) – stowarzyszenie powstałe w 1915 roku. Przewodniczącym związku był

Lazarek, ławnikiem był zaś Burczyk. Celem związku miała być pomoc (przede wszystkim finansowa) dla powiatu Lyck miasta leżącego w Prusach Wschodnich, gdzie toczyły się walki z Rosjanami.

Reichsvereinigung ehem. Kriegsgefangenen, Miechowitz (Ogólnoniemiecki Związek Weteranów Wojennych, oddział Miechowice) – organizacja zajmująca sprawami byłych uczestników wojen. Obok niego w dokumentach pojawia się podobna organizacja (być może jest to ta sama)- Reichsbund der Kriegsbeschäftigen und Hinterbliebenen. Przewodniczącym organizacji niejaki Neumann.

Vaterländischer Frauenverein (Związek Ojczyźniany Kobiet)- patriotyczna organizacja została założona już w 1896 roku. Zanim powstał miejscowy oddział Niemieckiego Czerwonego Krzyża członkinie tego związku zajmowały się działalnością charytatywną. Od 1922 roku jego przewodniczącą była Martha Thomas. Aktywną członkinią towarzystwa była wdowa po zabitym dyrektorze kopalni „Preussen“ Adele Kocks. Zarząd stowarzyszenia organizował bardzo często wyjazdy członkiń w głąb Niemiec celem rozbudzania uczuć patriotycznych.

Verband für Auslandsdeutschtum (Zrzeszenie dla Popierania Niemieckości Zagranicą), którego pierwszym przewodniczącym był rektor Korgel.

Verein ehem. Flüchtlinge u Verdrängter (Związek Dawnych Uchodźców i Wypędzonych - związkiem tym kierował Geppert-nauczyciel rębaczy (Lehrhauer). Głównym zadaniem tej organizacji było roztoczenie opieki i organizacja pomocy dla ludności niemieckiej przybyłej do Miechowic z terenów polskiego Górnego Śląska (Ostoberschlesien). W 1923 roku na terenie gminy wzniesiono na potrzeby osiedleńców 26 baraków posiadających łącznie 47 mieszkań. Były one różnej wielkości i dwojakiej konstrukcji: typu rodzinnego i dokowego. Wszystkie mieszkania posiadały izbę, kuchnię, piwnicę i strych.

Zentralverband der Invaliden u Witwen Deutschlands –Ortsgruppe Miechowitz (Centralny Niemiecki Związek Inwalidów i Wdów-oddział miejscowy w Miechowicach).

Zentralverband der Kriegsbeschäftigen u H. (Centaralny Związek Weteranów Wojen i Inwalidów) -w 1928 roku przewodniczącym związku był Franz Rossa.

Organizacje użyteczności publicznej, stowarzyszenia propaństwowe i związki turystyczne, związki hobbystów.

Aquarienverein (Towarzystwo Akwarystów)- towarzystwem kierował nauczyciel Józef Böhm,
w 1934 roku skupiało 14 członków.

Bienenzüchter Verein Beuthen O/S u. Umgegend (Związek Pszczelarski dla Bytomia
i okolicy)
- kierownikiem miejscowego oddziału był Karl Dudek, a stowarzyszenie liczyło 43 osoby.

Kleintierzucht- und Kleingartenverein o. V. Miechowitz O.-S. (Związek Hodowców Małego Inwentarza i Właścicieli Ogródków Działkowych- oddział miejscowy Miechowice)-powstało ono w listopadzie 1928 roku. Kierował nim Werner Korinth, zastępcą był zaś Thomas Wagner. Jednym ze współzałożycieli był Franz Mainka. W styczniu 1934 roku towarzystwo to liczyło 28 członków. Nieco później liczba ich wzrosła do 42. Organizacja ta funkcjonowała na terenie Miechowic przynajmniej od 1929 roku. Aktywnie współpracowała z podobnymi towarzystwami np. w Bobrku- Karbiu organizując różnego rodzaju festyny połączone z koncertami. Po dojściu Hitlera do władzy była poddana ideologizacji. Duża część członków przystąpiło do miejscowego oddziału NSDAP. W latach 30. jednym z bardziej aktywnych działaczy stowarzyszenia był nauczyciel Spachowski. Towarzystwo to odgrywało dosyć znaczącą rolę w propagowaniu idei nazistowskich, w tym akcji „Zdrowi Rodzice- Zdrowe Dzieci”. Warto wspomnieć, iż bardzo duży nacisk na funkcjonowanie tego towarzystwa miała kierowniczka oddziału kobiecego NSDAP pani Drischel organizując wśród członków t.zw. zbiórki zimowe (N. S. Winterhilfe). Według Schymy od 1933 roku funkcjonował związek działkowców pod nazwą Schrebergartenverein. Dużo ogródków było w pobliżu kopalni „Preussen”. Tereny działek należały do spółki kopalnianej. Po wojnie należały one do kopalni „Miechowice”, które je dała w dzierżawę mieszkańcom Miechowic i okolicznych gmin: Bobrka, Karbia i Rokitnicy. Ogródki należały do 3 organizacji zrzeszających działkowiczów. Działkowcy skupiali się w następujących organizacjach: P.O.D. „Jedność”, „Wspólna Praca” oraz „Sztygarka”. Część z nich była regularnie podtapiana przez wody podgruntowe (ulica Zjednoczenia, Floriana, Frenzla 74, Stolarzowicka 2-36).

Brieftauben- Liebhaber-Verein „Der Heimat Treu” Miechowitz. (Amatorski Związek Hodowców Gołębi „Oddani Małej Ojczyźnie” – oddział Miechowice)-początkowo jego przewodniczącym był mistrz ciesielski Theofil Pyka. W pewnym okresie czasu funkcję tą pełnił Garbas. W 1934 roku liczyło ono 21 członków.

Bund Oberland - na czele organizacji miechowickiej stał Koschera.

C. V. Vorstand der Allgemeinen Ortskrankenkasse (Zarząd miejscowego oddziału Niemieckiej Kasy Chorych).

Deutsche Rote Kreuz (Niemiecki Czerwony Krzyża)- aktywnymi działaczkami tej organizacji były nauczycielki ze szkoły III: Dorotha Meissner oraz Johanna Küschel. Ostatnia z nich za swoje zaangażowanie została odznaczona Śląskim Orderem Orła.

Deutschen Radfahrerverein, Miechowitz (Niemiecki Związek Rowerzystów)-związek ten powstał 23 lipca 1905 roku. Pierwszym przewodniczącym związku został Kosystotrz, drugim Kortyka., pisarzem Wengerek, kasjerem Duda I. Rowerzystami zaś Heppner i Duda II (Radfahren). Nieco później zarząd organizacji przedstawiał się następująco: Schwirtz, kasjerem Sonsalla, Reiter. W 1908 roku związek miał 23 aktywnych członków. Podobnie, jak inne towarzystwo swoje spotkania urządzało w lokalu Schindlera. Dnia 12 stycznia 1907 roku członkowie związku zorganizowali wielki festyn z okazji urodzin cesarza Wilhelma II. Po wystawieniu 3 sztuk odbyła się wielka potańcówka.

Freiwilige Feuerwehr, Miechowitz (Ochotnicza Straż Pożarna w Miechowicach)- związek został założony w dniu 27 lipca 1919 r. Długoletnim I przewodniczącym związku był aptekarz R. Springer. W późniejszym okresie funkcję niniejszą sprawowali Goschütz i Wagner. Ważną postacią w stowarzyszeniu pełnił piekarz P. Spack i lekarz J. Larisch. Miechowicka jednostka brała udział w licznych akcjach gaśniczych na terenie Miechowic i sąsiednich gmin. Liczba członków w latach 20. sięgała około 70. Aktywni członkowie organizacji uczestniczyli na bieżąco w licznych ćwiczeniach strażackich. Przykładowo w 1921 roku 35 członków uczestniczyło w 435 akcjach ćwiczebnych. Straż z Miechowic początkowo obsługiwała także sąsiednie gminy. W 1900 roku brała udział w akcjach gaśniczych w Wieszowej i Radzionkowie oraz Bobrku (paliła się tamtejsza fabryka oleju na

Hucie Julia). Częstokroć były to fałszywe alarmy. Niemal w tym samym czasie z podobną sytuacją mamy do czynienia na terenie „Ostoi Pokoju” (alarm podniósł tamtejszy stróż).

Feuerwehr Preußengrube (Straż Pożarna Kopalni „Prusy“)- założono ją wkrótce po uruchomieniu kopalni, po II wojnie na zakładzie powołano w jej miejsce polską straż. Składała się ona z byłych pracowników kop. „Flora“, znajdującej się w Gołonogu (ob. część Dąbrowy Górniczej).

Freiwilige Sanitäts Kolone (Ochotnicza Kolumna Sanitarna)- przez wiele lat kierowana przez lekarza Spółki Brackiej Dr Kaula, w 1928 roku kierowana konrektora Przibillę. Lazarek udostępnił na jej potrzeby jedno z pomieszczeń nowego ratusza.

Landesschützenbund (oddział krajowego związku bractwa strzeleckiego)-w 1928 roku jego przewodniczącym był Koschera.

Lotterie – Verein „Gut Glück“ zu Miechowitz (Związek Loteryjny „Dobre Szczęście“ – oddział Miechowice)- związek ten został założony dnia 12 grudnia 1898 roku. Członkami-założycielami organizacji byli: naczelnik gminy M. Wallach, E.Markefka, J. Spak, doktor J. Larisch, A. Czech i właściciel restauracji L. Neumark. W 1900 roku należało do niego 34 mieszkańców. Losowania loteryjne w których członkowie stowarzyszenia uczestniczyli odbywały się w bytomskim hotelu „Lomnitz“. W 1920 roku mieścił się tam Polski Komisariat Plebiscytowy.

Mieterschutzverein (Związek Ochrony Lokatorów)- w 1928 roku kierowany przez Liniecka (Verschlosser).

Polizei Hunde Verein (Związek Psów Policyjnych)- powstał w 1911 roku. Przewodniczącym stowarzyszenia został naczelnik Miechowic H. Lazarek. Miejscem spotkań członków była restauracja Schindlera.

Spar und Darlehnkasse (Kasa Oszczędnościowo-Pożyczkowa) -założono ją w 1905 roku, w 1914 roku przyjęto nowy statut tej instytucji. W chwili jej powołania należało do niej 55 członków. Przez wiele lat przewodniczącym był konrektor Sliwka oraz Karpe. Sytuacja instytucji zaczęła pogarszać się w chwili wybuchu kryzysu w 1929 roku. Na początku lat 30. kasa nie posiadała pierwszego przewodniczącego, jego zadania przejął zastępca przewodniczącego, którym był aptekarz Springer. Instytucji tej nie wymieniła już księga adresowa z 1930 roku. Zapewne wówczas doszło do osławionego bankructwa kasy miechowickiej.

Spezialklub der Belgischen Riesen und Weissen Essen-w 1934 roku organizacja skupiała 18 członków na czele z Józefem Koschickiem.

Spritzenverband (Związek Strażacki)- powstały zapewne około 1862 roku skupiał on przedstawicieli gmin: Miechowice, kolonii Karb i Rokitnicy. Powołany został do walki
z pożarami i innymi klęskami.Przekształcony został później w Ochotniczą Straż Pożarną (Freiwilige Feuerwehr, Miechowitz) w 1896 roku.

Ortschuß zur Bekämpfung der Tuberkulose (miejscowe koło opieki zdrowotnej do zwalczania gruźlicy)-kierował nim nadinspektor Kalub (1928). Najprawdopodobniej koło to powołano tuż po zakończeniu I wojnie światowej. Wynikało to z fatalnej sytuacji zdrowotnej na terenie Górnego Śląska. Członkowie prowadzili zajęcia w dziedzinie profilaktyki i sposobów zapobiegania gruźlicy (oraz innym chorobom płuc). Jednym z nich było podnoszenie świadomości mieszkańców w zakresie przestrzegania higieny. Od czasu do czasu władze gminy wypożyczały aparaty roentgenowskie do badania uczniów i ich rodziców.

Revirförste Herzog, Miechowitz (Książęcy Rewir Leśny, oddział Miechowice).

Stenographen- Verein „Stolze Schrey“ in Miechowitz (Związek Stenografistów „Piękna Moda“ w Miechowicach).

Touristenverein „Naturfreunde” (Związek Turystyczny „Przyjaciele Natury”)- organizacja krajoznawcza kierowana przez stolarza Josefa Daniela.

Volksverein Miechowitz (Związek Ludowy- oddział Miechowice).

Wohlfahrtverein (Związek Opieki Społecznej) –organizacja zajmująca się opieką socjalną dla najuboższych. Od końca XIX wieku równolegle podobne organizacje posiadały obie parafie. Od 27 kwietnia 1926 roku pojawiły się młodzieżówki (ewangelicka i katolicka) związku opieki-Jugendwohlfahrt.

Wohnungsbaugesellschaft Mechtal (Związek Budownictwa Mieszkaniowego Miechowice)- związek powołany do życia po 1935 roku. Jego przewodniczącym został D. Kreisler. Być może jest  tożsamy z NS-Bauernschaft Gemeinde Verwaltung Miechowitz.

Zeitschriften und Bibliothekalzirkel” (obwodowy związek ds. czasopiśmiennictwa i bibliotek) - instytucja utworzona przez bibliotekarza i nauczyciela F. Seifferta w 1908 roku, swoją siedzibę miał w prywatnym domu przy głównej ulicy pod numerem 12. Miała ona promować niemieckie czasopisma i książki. W 1913 roku do organizacji należało 39 członków.

  Zdjęcia pieczęci stowarzyszeń nazistowskich lub akceptowanych przez NSDAP funkcjonujących w Miechowicach w latach 30-tych i stowarzyszeń z nimi związanych niektóre z nich należały do centrali z Bytomia. Są to m.in samo Miechowickie NSDAP< HJ, Związek Weteranów wojennych (powstały w 1877) , organizacja techniczna .

DSCN3279 DSCN3281 DSCN3283 DSCN3288 DSCN3290 DSCN3295 DSCN3297 lightbox jquery tutorialby VisualLightBox.com v6.1

 

Główna